Αξιόλογο έργο του Συλλόγου μας θεωρείται η τοποθέτηση στην Κρήτη δύο προτομών του αρχιμανδρίτη Παρθενίου Κελαϊδή, πρωτουργού της Μεγάλης Κρητικής Επανάστασης εναντίον των Τούρκων 1866-69. Τις μνημονεύομε και στο παρακάτω κείμενο για τις εκδόσεις βιβλίων, αλλά το θέμα είναι άξιο για λεπτομερέστερη παρουσίαση.

Η ιδέα ήταν ολόκληρου του Διοικητικού Συμβουλίου. Και η επιθυμία για τις προτομές, όλων των Μελών του Συλλόγου. Προχωρήσαμε αμέσως στις απαραίτητες διαδικασίες, για την εξασφάλιση άδειας των Δήμων Χανίων και Σφακίων προκειμένου να τοποθετηθούν οι δύο προτομές. Οι εγκριτικές αποφάσεις ελήφθησαν ομόφωνα. Τότε απευθυνθήκαμε στον γνωστό Κρητικό γλύπτη Νικηφόρο Βοσκάκη, του οποίου το ωραίο έργο ικανοποίησε τους πάντες. Η δαπάνη καλύφθηκε από προσφορές των μελών μας, αλλά και φίλων της οικογενείας.

• Στο σημείο αυτό επιθυμούμε να τονίσουμε το εξής : Μεγάλη ηθική αξία είχε για το Δ.Σ. του Συλλόγου μας οι θερμότατες επιστολές των τριών τοπικών Μητροπολιτών κ.κ. Ειρηναίων α) Κισάμου και Σελίνου (στην περιοχή του οποίου βρίσκεται η Μονή Γωνιάς Κισάμου από όπου ξεκίνησε ο Παρθένιος), β) Κυδωνίας και Αποκορώνου (στην περιοχή του επρόκειτο να τοποθετηθεί η μία εκ των δύο προτομών) και γ) Λάμπης και Σφακίων (στην περιοχή του οποίου είχε γεννηθεί ο τιμώμενος και επρόκειτο να τοποθετηθεί η ετέρα των δύο προτομών). Τα όσα επαινετικά και ενθαρρυντικά περιείχαν οι επιστολές τους, έδωσαν δύναμη στα μέλη του Δ.Σ. για την συνέχιση της προσπάθειάς τους.

Η πρώτη προτομή

Σε μία λαμπρή τελετή, με τη συμμετοχή πολλών επισήμων, αγήματος απόδοσης τιμών, της μουσικής μπάντας του Δήμου, αλλά και ενός πλήθους κόσμου, έγιναν στα Χανιά τα αποκαλυπτήρια της (χρονολογικά) πρώτης προτομής. Ηταν 6 Μάη 2000. Ύστερα από συνενόηση με τον Δήμαρχο κο Γιώργο Τζανακάκη, είχε επιλεγεί η Κεντρική πλατεία Κολοκοτρώνη, στην αρχή της οδού Αποκορώνου, η οποία την ημέρα εκείνη είχε σημαιοστολισθεί.

Μεταξύ των επισήμων ήσαν Μητροπολίτες, βουλευτές, ανώτεροι αξιωματικοί των τριών όπλων και των Σωμάτων Ασφαλείας, ανώτεροι δικαστικοί, πολλοί πρόεδροι Συλλόγων κ.ά. Μετά την αφαίρεση της Κυανόλευκης και μόλις φάνηκε το ωραίο έργο τέχνης, οι πάντες ξέσπασαν σε χειροκροτήματα. Κατετέθησαν δεκάδες στεφάνια. Ακολούθησαν ομιλίες, αφ’ενός στο χώρο της προτομής και αφ’ετέρου στη μεγάλη και κατάμεστη αίθουσα τελετών του Δήμου Χανίων.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε σε άλλο χώρο του δημοτικού μεγάρου με πλούσια δεξίωση, προσφορά του Δήμου.

Οι ομιλίες

• Ο αντιδήμαρχος κ. Γ. Πλουμιδάκης (απουσιάζοντος του δημάρχου από την πόλη) έκαμε μια σύντομη αλλά πλήρη σκιαγράφιση του τιμωμένου.
• Ο ναύαρχος Αριστομένης Κελαϊδής, πρόεδρος του Συλλόγου μας, ευχαρίστησε κατ’αρχήν τον δήμαρχο και τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου οι οποίοι αμέσως και χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες, αποδέχτηκαν ομόφωνα την πρότασή μας για την τοποθέτηση της προτομής. Ευχαρίστησαν επίσης τους παρευρισκόμενους Ιεράρχες, τον Ηγούμενο της Μονής Γωνιάς, τον καλλιτέχνη γλύπτη και όλους που προσήλθαν στην εκδήλωση.
• Κυρίως ομιλητής είχε επιλεγεί από το Δ.Σ του Συλλόγου μας ο τότε αρχιμανδρίτης – καθηγητής θεολογίας του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ήδη από το 2001 Μητροπολίτης Βιάννου και Αρκαλοχωρίου Ηρακλείου κ. Ανδρέας Νανάκης. Με την εμπεριστατωμένη παρουσίαση που έκαμε για την προσωπικότητα και την πατριωτική δράση του τιμώμενου, απέσπασαν θερμά συγχαρητήρια όχι μόνο ο ίδιος, αλλά και εκείνοι που τον επέλεξαν για ομιλητή της ημέρας.
• Χαιρετισμούς απήυθυναν τότε :

Ο Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου κ. Ειρηναίος (Γαλανάκης), ο οποίος είπε μεταξύ άλλων : Ο Π.Κ. υπήρξε ένας έξοχος ιερωμένος και πατριώτης. Προερχόταν από μια οικογένεια, μέλη της οποίας προσέφεραν πάντα στο έθνος και πνευματικούς ανθρώπους και πολέμαρχους. Θαυμάζω και εκπλήττομαι, πως ήταν δυνατόν ένας απλός καλόγερος που ξεκίνησε από τα ορεινά Σφακιά, που ξεκίνησε από την Κρήτη, να συνάψει γνωριμίες και φιλίες με τους επίσημου της τότε διεθνούς διπλωματίας. Τι διπλωματικό δαιμόνιο διέθετε ο Π.Κ. ! Να συνομιλεί με υπουργούς και πρωθυπουργούς των Μεγάλων Δυνάμεων! Και μερικούς απ’αυτούς, να κατορθώνει να τους κάνει φίλους της Κρήτης!

Είχε μια πολυμέρεια στην ψυχή του. Υπήρξε και πατριώτης και θρησκευτικός Ηγέτης και Άνθρωπος (με το Α΄ κεφάλαιο). Είχε ένα μεγάλο απόθεμα ψυχής, που το διέθεσε για την πατρίδα.

• Ο τότε Μητροπολίτης Κυδωνίας και Αποκορώνου, ήδη δε Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Κύριος Ειρηναίος (Αθανασιάδης) ανέφερε μεταξύ άλλων :

Από σήμερα φιλοξενείται στην πόλη μας η προτομή ενός εξόχου άνδρα. Η μορφή του, στον τόπο όπου εστήθηκε, έχει σίγουρα συμβολική σημασία. Διότι από εκεί θα ευλογεί και θα αγιάζει στο διηνεκές την πλατεία, την πόλη, το νομό μας ολόκληρο. Τοποθετήθηκε η προτομή στην περιοχή όπου σφίζει το εμπόριο. Και θα επιτάσσει τίμιες συναλλαγές. Πέραν αυτού, η μορφή του θα διδάσκει τους νεώτερους, σχετικά με τα αξιώματα, ότι πρώτα απ’όλα οφείλει κανείς να είναι χρήσιμος, να είναι αληθινός για τον τόπο του, για τον λαό του, για τις τύχες του και το μέλλον του.

(Σημείωση δική μας : Ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, με τα περί διδασκαλίας των νεωτέρων, αναφερόταν βέβαια στην άρνηση του Π.Κ. να αποδεχθεί επιλογή του ως Επισκόπου και την αιτιολογία της άρνησης εκείνης. Βλέπε πιο κάτω, τα σχετικά με την έκδοση βιβλίου για τον Π.Κ.).

Ο Νομάρχης

Ακολούθησε ο χαιρετισμός του νομάρχη κ. Γιώργου Κατσανεβάκη :

• Η προβολή των επιφανών ανδρών του τόπου μας, αποτελεί ένα από τους βασικούς στόχους μας. Δεν είναι δε άμοιρο πραγματικότητας και αλήθειας, ότι η διατήρηση του ελληνικού γένους οφείλεται στη σημαντική παρουσία της Εκκλησίας, κατά τους απελευθερωτικούς Αγώνες της πατρίδας μας. Εντυπωσιακό παράδειγμα, η δράση του Παρθενίου Κελαϊδή.

Από το αρχείο Καπετάνιου

Ο δάσκαλος κ. Στ. Πρωιμάκης, ο οποίος έχει στην κατοχή του το προσωπικό Ημερολόγιο του επιφανή καπετάνιου χατζή-Μιχάλη Γιάνναρη, παρενέβη τελευταίος. Μετέφερε ολίγα, απ’όσα αναφέρονται στο Ημερολόγιο για τον Π.Κ. :

• Υπήρξεν ένθερμος υποστηρικτής της μεγάλης Κρητικής Επανάστασης του        1866 – 69. Σαν άλλος  Παπαφλέσσας είχε περιέλθει ολόκληρο το νησί μας και με τα φλογερά του κηρύγματα είχε ξεσηκώσει πολλούς. Είναι ο πρώτος κληρικός ο οποίος στις 16 Μάρτη του 1866, στη μικρή εκκλησία του Αγίου Αντωνίου στους Λάκκους Κυδωνίας (και χωρίς να έχει καμιά απολύτως σχέση με την περιοχή αυτή) ευλόγησε τους πρώτους επαναστάτες και τα όπλα τους. Στη συνέχεια, με άοκνες προσπάθειες, υποδαύλιζε και αναθέρμαινε την ένοπλη εξέγερση. Γιαυτό του απενεμήθηκε από τη Γενική Συνέλευση Κρητών ο λίαν τιμητικός τίτλος του ΠΡΩΤΟΥΡΓΟΥ της επανάστασης εκείνης. Όπως ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλόγησε τα όπλα των επαναστατών στην Αγία Λαύρα το 1821, έτσι και ο Παρθένιος Κελαϊδής ευλόγησε τα όπλα των επαναστατών της Κρήτης στα 1866.

Εφημερίδες και ΜΜΕ

Ευρεία δημοσιότητα πήρε στον τοπικό Τύπο και τα ΜΜΕ, η εκδήλωση των αποκαλυπτηρίων στα Χανιά. Εκτός από τις αλλεπάλληλες προαγγελίες, τις επόμενες μέρες πάμπολλα υπήρξαν τα δημοσιεύματα και τα σχόλια των ραδιοφώνων και των καναλιών τηλεόρασης. Για όλα αυτά, ο Σύλλογος Οικογένειας Κελαϊδή ευχαριστεί θερμά τους δημοσιογράφους που ασχολήθηκαν με τόσο ενδιαφέρον για την υπόθεσή μας.

Αναδημοσιεύομε εδώ εντυπωσιακό τμήμα της πρώτης σελίδας των «Χανιώτικων Νέων» της επόμενης μέρας, που πρόβαλε το θέμα με φωτογραφία. (Εικονίζεται η προτομή, οι δύο Μητροπολίτες και ο πρόεδρος του Συλλόγου μας – ο ναύαρχος). Εξ’άλλου ολόκληρη η 7^η σελίδα ήταν αφιερωμένη στα αποκαλυπτήρια, με άλλες φωτογραφίες, περιγραφή της τελετής και κολακευτικά λόγια για την εκδήλωση.

Ο κ. Βαγγέλης Κακατσάκης

Δύο μέρες μετά, ο γνωστός εκπαιδευτικός και δημοσιογράφος κ. Βαγγέλης Κακατσάκης, στην ίδια εφημερίδα και στη μόνιμη στήλη του «Ακροθιγώς» καταχώρισε το παρακάτω άριστο κείμενο, το οποίο μεταφέρομε εδώ.

Φωτό……

Η κα Χρυσουλάκη – Πάτερου

Η βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών κα Κατίνα Χρυσουλάκη – Πάτερου, εκπαιδευτικός και λογοτέχνις, σε πολύ ωραίο κείμενο που δημοσιεύθηκε στις 12 Μάη 2000 στα «Χανιώτικα Νέα», ανέφερε μεταξύ άλλων :

• Η μορφή του Παρθενίου Κελαϊδή έχει καλώς το προνόμιο της ανδρείας και της ξεχωριστής παιδείας. Το παιδί που γεννήθηκε στις ρίζες της  Μαδάρας στο μικρό χωριό Μουρί, ένιωσε την έλλειψη του σχολείου και την αξία των γραμμάτων. Γιαυτό, ο γενναίος αγωνιστής, ο πρωτεργάτης της επανάστασης του 1866-69, μετά την απόδρασή του από τις τουρκικές φυλακές και τη μετάβασή του στην Ιταλία, με την οξύνοια που τον διέκρινε, είδε ότι ωφελιμότερο θα ήτο για την Κρήτη να παραμείνει εκεί, βοηθώντας έτσι περισσότερο τον τόπο του, με τη διπλωματία. Έτσι, συνέβη το εντελώς ασυνήθιστο : ένας κληρικός, να μην αποδεχθεί τον υψηλό βαθμό και τον θρόνο του Επισκόπου ! Στη συνέχεια, μπόρεσε να υποδείξει στην πάπλουτη ηλικιωμένη Λουκία Ζαμπελίου ν’αφήσει με διαθήκη την τεράστια περιουσία της, για να κτισθούν σχολεία στην επαρχία Σφακίων. Η προσφορά του, ήταν και παραμένει ανεκτίμητη.

Ο κ. Γιώργος Μανουσέλης

Ο συνταξιούχος δάσκαλος και συγγραφέας ωραίων βιβλίων κ. Γιώργος Μανουσέλης, έγραψε στο 104 φύλλο της εφημερίδας «τα Σφακιά» :

«Χάρις στους δύο Ευεργέτες, τον Ξενουδάκη και την Ζαμπελίου, έμαθα κι εγώ γράμματα. Δεν λησμονώ ποτέ ότι στην καθημερινή πρωινή προσευχή μας, οι μαθητές του Γυμνασίου Χώρας Σφακίων (το οποίο τελείωσα), λέγαμε όλοι μαζί μεγαλόφωνα, στο τέλος του συσσιτίου που τρώγαμε : “Ο Θεός να συγχωρέσει τους αείμνηστους Ξενουδάκη και Ζαμπελίου”. Αυτό τον μακαρισμό και την ευχή επαναλαμβάνω σήμερα για χιλιοστή φορά. Διότι την άγρια επαρχία μας, οι δύο Ευεργέτες την ημέρεψαν με τις προσφορές τους υπέρ της Παιδείας».

Τα παραπάνω περί μακαρισμού των δύο Ευεργετών των Σφακίων έχουν θέση εδώ, διότι (όπως έχει ήδη γραφτεί) ο Παρθένιος έπεισε την Λουκία Ζαμπελίου να ευεργετήσει την επαρχία μας.

Ο Χαρίδημος Πολυχρονίδης

Ο λίαν αξιόλογος Χανιώτης Χαρίδημος Πολυχρονίδης, ο οποίος ευτύχησε να γίνει αιωνόβιος με πλήρη διαύγεια πνεύματος, έγγραψε στις εφημερίδες με την ευκαιρία των προτομών μεταξύ πολλών άλλων :

• Ο Παρθένιος Κελαϊδής υπήρξε μία από τις περισσότερον διακεκριμένες φυσιογνωμίες της Κρήτης. Πνεύμα εύστροφο, φύση ανήσυχη και δραστήρια. Είχεν άνεση επικοινωνίας με τους ισχυρούς, αλλά και με τον Λαό, χωρίς δημαγωγία.  Διέθετε πείσμα προς επίτευξη των υψηλών στόχων του και επιμονή απέραντη. Όλη του τη ζωή, την αφιέρωσε για την Πατρίδα.

ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΠΡΟΤΟΜΗΣ

Χώρα Σφακίων, 10 Σεπτέμβρη 2000

Η ολοκλήρωση της τιμής που απέδωσε ο Σύλλογός μας στον επιφανή πρόγονο από πλευράς Μνημείων, ήταν η δεύτερη προτομή του. Τοποθετήθηκε στο κέντρο της Χώρας Σφακίων και τα αποκαλυπτήρια έγιναν επίσης με επισημότητα, το μεσημέρι της 10^ης Σεπτέμβρη του 2000.

Όπως τόνισε και ο ομιλητής της ημέρας, οι σημερινοί Κελαϊδήδες μόνο με την προτομή του στα Σφακιά, αισθάνονται ολοκληρωμένη την απόδοση τιμής.  Οι προσκλήσεις είχαν σταλεί με αποστολείς α) τη Νομαρχία Χανίων, β) το Δήμο Σφακίων και γ) το Σύλλογο Οικογένειας Κελαϊδή. Την τελετή προανήγγειλαν επι σειρά ημερών οι Χανιώτικες εφημερίδες, ραδιόφωνα και τηλεοράσεις. Ανταποκρίθηκαν πολλοί επίσημοι, ενώ ένα πλήθος κόσμου κατέκλεισε την πλατεία της Χώρας κι έδωσε μια ωραία πανηγυρική εικόνα στην εκδήλωση. Ο καιρός δε, ήταν θαυμάσιος.

Στρατιωτική μπάντα και άγημα του Πολεμικού Ναυτικού, απέδιδαν τιμές. Τη λαμπρότητα της εορτής υπογράμμισε η παρουσία του πρώην πρωθυπουργού κ. Κώστα Μητσοτάκη, τον οποίον όπως πάντα, ακολούθησαν τηλεοπτικές κάμερες, ραδιοφωνικά μικρόφωνα, φωτορεπόρτερς και απεσταλμένοι τοπικών εφημερίδων. Απουσίαζαν μόνον οι Μητροπολίτες, διότι την ίδια μέρα είχε προγραμματισθεί συλλείτουργο όλων των Ιεραρχών της Κρήτης για τα 2000 χρόνια από τη Γέννηση του Χριστού.

Τα αποκαλυπτήρια έκαμαν ο πρόεδρος κ. Μητσοτάκης και ο δήμαρχος Σφακίων κ. Γιάννης Μπραός. Μόλις αφαιρέθηκε η γαλανόλευκη και φάνηκε η ωραία προτομή του πρωτουργού της επανάστασης 1866-69, όλοι ξέσπασαν σε παρατεταμένα χειροκροτήματα.

Επιμνημόσυνη δέηση

Η τελετή άρχισε με επιμνημόσυνη δέηση, στην οποία προέστη ο τότε Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Γωνιάς Κισάμου αρχιμανδρίτης κ. Ιγνάτιος Χατζηνικολάου, περιστοιχούμενος από τους επίσης αρχιμανδρίτες κ. Αλέξιον Ιστρατόγλου (εκπρόσωπο του Μητροπολίτου Κυδωνίας και Αποκορώνου) και κ. Χρύσανθο Κελαϊδή, της Ι.Μ.Γωνιάς.

Στην επιμνημόσυνη δέηση έλαβαν μέρος όλοι οι ιερείς των Σφακίων (πλην ενός, που ήταν ασθενής). Δηλαδή ο παπά-Νίκος Γιαννουλάκης, ο παπά-Κωστής Χομπίτης, ο παπά-Νίκος Παπαδόσηφος και ο παπά-Γιώργης Χιωτάκης.

Ο δήμαρχος Γιάννης Μπραός

Ο τότε δήμαρχος Σφακίων κ. Γιάννης Ανδρ. Μπραός (με μητέρα το γένος Κελαϊδή) αφού καλωσόρισε τους ξένους, πρόσθεσε :

• Από σήμερα η μορφή του ξεχωριστού αυτού κληρικού και μεγάλου πατριώτη, θα μας συντροφεύει. Το πνεύμα του από εδώ, θα εποπτεύει τα όσα θα γίνονται στον τόπο μας. Και θα χαίρεται μεν, όταν οι σκέψεις και οι ενέργειες των σημερινών Σφακιανών θα ’ναι καθαρές και πάντα στραμμένες προς το συμφέρον της επαρχίας μας. Όπως προς το συμφέρον των Σφακίων και της Κρήτης γενικότερα, ήταν όλες οι δικές του σκέψεις και ενέργειες.

Σε τυχόν αντίθετη περίπτωση, τότε που θα βρεθεί έστω και ένας Σφακιανός να σκεφθεί ή να πράξει αλλοιώς, ασφαλώς το πνεύμα του Παρθενίου θα θλίβεται. Ας τον έχωμε λοιπόν οδηγό μας, για ένα καλύτερο μέλλον. Και πάλι, σας καλωσορίζω στον τόπο μας.

Ο πτέραρχος κ. Μ. Ν Κελαϊδής

Τους προσελθόντες υποδέχθηκε εκ μέρους του Συλλόγου, ο αντιπρόεδρός του πτέραρχος Εμμ. Ν. Κελαϊδής, Νομαρχιακός Σύμβουλος Χανίων, ο οποίος είπε μεταξύ άλλων :

• Η πολυπληθής παρουσία σας, μας χαροποιεί ιδιαιτέρως. Διότι προσδίδει περιεχόμενο και λαμπρότητα στην όλη εκδήλωση τιμής και ευγνωμοσύνης προς αυτούς που ανάλωσαν τη ζωή τους στους αιώνες, για την απελευθέρωση της Κρήτης.

Η ιδιαίτερη τιμή που μας γίνεται με την παρουσία του συμπατριώτη μας πρώην πρωθυπουργού κυρίου Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, δίνει το στίγμα της οφειλομένης συμπεριφοράς εμάς των νεωτέρων προς τους πατριώτες αγωνιστές του Έθνους. Πολλώ δε μάλλον, όταν αναφερόμαστε σε ιερωμένους.

Συνεχίζοντας ο πτέραρχος ευχαρίστησε : α) τον δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο, διότι προθύμως ενέκριναν ομοφώνως την αίτησή για τοποθέτηση της προτομής, β) τον διακεκριμένο γλύπτη κ. Νικηφόρο Βοσκάκη που φιλοτέχνησε το έργο με αριστουργηματικό τρόπο, γ) την πολυάριθμη αντιπροσωπεία απογόνων της οικογένειας Κελαϊδή από τη Μήλο. δ)  Επισήμους και Λαό. Και ευχήθηκε, να τοποθετηθούν μελλοντικά στην επαρχία μας, προτομές και άλλων αξιόλογων Σφακιανών αγωνιστών της Ελευθερίας.

Η κυρίως ομιλία

Ομιλητής της ημέρας ήταν ο γενικός γραμματέας του Συλλόγου της οικογένειας κ. Πάρις Κελαϊδής, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Αναφέρθηκε στην προσωπικότητα του τιμώμενου και στις χωρίς διακοπή έντονες προσπάθειές του για απελευθέρωση της Κρήτης, από τον Τουρκικό ζυγό. (Για τον τίτλο του Πρωτουργού (πρωτεργάτη) της επανάστασης του 1866-69 που του αναγνωρίστηκε).  Υπενθύμισε την εκλογή του Παρθενίου ως Επισκόπου και την μοναδική περίπτωση να αρνηθεί ένας κληρικός τον επισκοπικό θρόνο, για το συμφέρον της Πατρίδας. Κατέληξε δε, με τις φροντίδες του τιμώμενου υπέρ των σχολείων και των μαθητών των Σφακίων.

Εκδηλώσεις τιμής και μνήμης

• Ο Σφακιανός τραγουδιστής ριζίτικων Νίκος Βοτζάκης, κτηνοτρόφος, απέδωσε ένα νέο-ριζίτικο που εμπνεύσθηκε για τον τιμώμενο.
• Ο πάντα δραστήριος σε πατριωτικά και κοινωνικά θέματα παπά Γιώργης Χιωτάκης, συγκίνησε με στίχους που συνέθεσε κι απήγγειλε για τον Παρθένιο.
• Ιδιαίτερα καλή εντύπωση προξένησε η παρουσία στην εκδήλωση μιάς ομάδας που αντιπροσώπευε απογόνους των αδελφών του Παρθενίου, από το νησί της Μήλου. Τρεις και τέσσερις γενιές μετά, δεν ξεχνούν τις ρίζες τους. Και πολλοί απ’αυτούς, είναι μέλη του Συλλόγου μας.
• Η φιλοξενία που παρασχέθηκε σε όσους προσήλθαν στην εκδήλωση των Σφακίων, είχε δύο στάδια :

Στο πρώτο, οι οικογένειες των Κελαϊδήδων που ζουν στη Χώρα (του Μάρκου, του Γιώργη και του Μανώλη) πρόσφεραν «ένα μεζέ» προς όλους, σε τραπέζια στρωμένα στην πλατεία. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για πλήρες γεύμα με πλήθος από άφθονα εδέσματα και εκλεκτό κρασί.

Στο δεύτερο, τρεις εκατοντάδες καλεσμένοι, κάθησαν στο εξοχικό κέντρο των αδελφών Τσάπη, με δαπάνη του Συλλόγου μας.

• Τιμητικές διακρίσεις, απονεμήθηκαν κατά την διάρκεια της συνεστίασης. Με τον τρόπο αυτό, ο Σύλλογός μας ευχαρίστησε τους δημάρχους Χανίων κ. Γιώργο Τζανακάκη και Σφακίων κ. Γιάννη Μπραό, για την πλήρη συμπαράστασή τους στο θέμα των δύο προτομών.
• Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Γωνιάς Κισάμου (όπου είχε μονάσει ο Παρθένιος), ευλόγησε τους συγκεντρωμένους και αναφέρθηκε δι’ολίγον στην προσωπικότητα του τιμωμένου.

ΕΝΑ ΘΑΥΜΑ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΣΠΗΛΙΑ ΚΙΣΑΜΟΥ

Ένα μήνα περίπου μετά τα αποκαλυπτήρια της πρώτης προτομής, δημοσιεύθηκε στις Χανιώτικες εφημερίδες το παρακάτω ενδιαφέρον κείμενο του συγγενή μας Παναγιώτη Ι. Κελαϊδή. Ο συντάκτης του είναι ανώτερο στέλεχος της Εμπορικής Τράπεζας, μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου μας και κατοικεί στην Κίσαμο.  Στην αρχή του δημοσιεύματός του, ο συντάκτης του αναφέρεται κατατοπιστικά στον Παρθένιο. Τότε που βρισκόταν στην Ιταλία. Και συνεχίζει :

Τα χρόνια περνούν και ο αρχιμανδρίτης εργάζεται συνεχώς για την απελευθέρωση του νησιού μας. Οι Τούρκοι τον έχουν επικηρύξει. Και φθάνομε στα 1892. Τότε πέθανε ο αδελφός του. Και παρά το γεγονός ότι καταζητείτο, επιστρέφει στη Κρήτη και παραβρίσκεται στην κηδεία. Κατόπιν φθάνει μέχρι το αγαπημένο του μοναστήρι της Γωνιάς Κισάμου, όπου ήταν παλαιότερα καλόγερος.

Προδίδεται όμως η εκεί παρουσία του και το μοναστήρι περικυκλώνεται από ισχυρή δύναμη του εχθού. Ο Παρθένιος κατορθώνει την τελευταία στιγμή, με ένα σχοινί που κρέμασε στο παράθυρο, να διαφύγει από την πίσω πλευρά. Φθάνει καταδιωκόμενος στο κοντινό χωριό Σπηλιά Κισάμου. Στη συνοικία Μεσαρχιανά, καταφεύγει στο σπίτι του γέρω Μεσάρχου (παππού του σημερινού Μητροπολίτη Σφακίων Ειρηναίου). Δίπλα στο πατητήρι, λίγο έξω από την αυλή, υπήρχε ένα πήλινο πιθάρι, μισοσκεπασμένο από βάτα. Εκεί μέσα τρύπωσε γρήγορα, ενώ ο γέρω Μέσαρχος έρριχνε πάνω στο πιθάρι ένα δεμάτι άχυρα. Την ίδια στιγμή φάνηκε το τούρκικο απόσπασμα.

Τότε ακριβώς συνέβει το θαύμα, για το οποίο έκαμα λόγο στην αρχή : Οι εξαγριωμένοι Τούρκοι, έψαχναν παντού. Είχαν αφρίσει από το κακό τους και τη λύσσα τους. Με ξύλα κτυπούσαν το βάτο και τον γύρω χώρο, φωνάζοντας : «Γκιαουρ παπά, θα σε κάψωμε ζωντανό μόλις σε βρούμε». Αλλά δεν τον εντόπισαν.

Ο κληρικός προσευχόταν όλη αυτή την ώρα στην Παναγία τη Μυρτιδιώτισσα, προστάτιδα του χωριού, μέχρι που έφυγαν άπρακτοι οι διώκτες του.

Τα μετέπειτα χρόνια και μέχρι που πέθανε, ο Παρθένιος διηγείτο το περιστατικό σταυροκοπούμενος και απέδιδε την τότε σωτηρία του σε θαύμα της Παναγίας.

Μόλις απομακρύνθηκαν οι Τούρκοι, ο διασωθείς κάλεσε τους Δημογέροντες του χωριού και προσφέρθηκε να δωρίσει στην θαυματουργή εκκλησία του χωριού τους 5.000 χρυσά νομίσματα, από τη μεγάλη περιουσία της πλούσιας ηλικιωμένης Ιταλίδας Κροβάσκυ-Ζαμπελίου, που διαχειριζόταν. Οι Δημογέροντες όμως δεν δέχτηκαν, διότι το ποσόν το θεώρησαν (και ήταν πραγματικά) αστρονομικό.

Τον παρακάλεσαν λοιπόν να αγοράσει ένα κτήμα, να το προσφέρει στην εκκλησία και εκείνη να καρπούται τα ενοίκια. Αγοράστηκε πραγματικά μια έκταση είκοσι στρεμμάτων (19 και μισού στρέμματος για την ακρίβεια) στη θέση Κουμπέ Χανίων, 50 μόλις μέτρα από τη σημερινή εκκλησία του Αγίου Στεφάνου. Έχει μέσα ένα πηγάδι (μαγκανοπήγαδο) κι ένα σπιτάκι, που σώζεται αλλά ερειπωμένο.

Από τότε, άρχισε να καρπούται η εκκλησία του χωριού Σπηλιά τα έσοδα (ενοίκια) από το κτήμα. Όταν όμως αργότερα ο Βενιζέλος μοίραζε τα εκκλησιαστικά και μοναστηριακά κτήματα σε ακτήμονες, ο τότε πρόεδρος της Κοινότητας Σπηλιάς Χαρίδημος Σγουράκης και το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, ενήργησαν ως εξής : Για να μη χάσει το χωριό τη δωρεά του Παρθενίου, μεταβίβασαν το κτήμα της εκκλησίας στην κυριότητα της Κοινότητας, η οποία συνεχίζει και σήμερα την είσπραξη των εσόδων. Εξ’άλλου, η αξία του κτήματος υπερβαίνει σήμερα τα δεκάδες εκατομμύρια Ευρώ.